Zasady żywienia pacjentów ze stomią i chorych na GIST
2019-10-08
Zasady żywienia pacjentów ze stomią oraz chorych z GIST przedstawia Agnieszka Surwiłło – specjalistka z zakresu żywienia człowieka i dietetyki, absolwentka Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, a także studiów podyplomowych na kierunku Poradnictwo Dietetyczne – Postępy w Żywieniu Człowieka w Instytucie Żywności i Żywienia oraz na kierunku Psychodietetyka w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej.
ZASADY ŻYWIENIA PACJENÓW Z KOLOSTOMIĄ
Pacjenci z wyłonioną kolostomią nie podlegają rygorom dietetycznym, natomiast zastosowanie zaleceń żywieniowych i dobór odpowiednich produktów może mieć wpływ na uregulowanie wydalania stolca oraz jego konsystencję, a także na ograniczenie dolegliwości takich jak: biegunki, zaparcia, wzdęcia, nudności i przelewania. Z biegiem czasu pacjent potrafi sam rozpoznać produkty, które dobrze toleruje, a które nie są tolerowane przez jego organizm.
Po zabiegu
Po wyłonieniu kolostomii dietę należy rozszerzać powoli, produkty spożywcze wprowadzać pojedynczo, w niewielkich ilościach i obserwować reakcję organizmu.
Po rekonwalescencji
W tym czasie obowiązują zasady żywienia zdrowego człowieka:
• spożywaj 3–5 posiłków dziennie, w odstępach około 3 godzinnych, o regularnych porach,
• staraj się jak najbardziej urozmaić sposób żywienia
• ogranicz spożycie słodyczy (czekolada, wyroby czekoladowe, ciasta, cukierki),
• unikaj potraw smażonych, grillowanych, pieczonych i duszonych z dodatkiem tłuszczu,
• unikaj ostrych przypraw (m.in. pierz, ostra papryka, chilli, papryczka pepperoni),
• unikaj alkoholu i gazowanych napojów,
• unikaj produktów wysokotłuszczowych i fast foodów,
• wypijaj 2–2,5 litrów płynów każdego dnia,
• spożywaj potrawy gotowane (zwłaszcza na parze) i pieczone bez dodatku tłuszczu
• zwracaj uwagę, aby spożywane produkty i potrawy były świeże i jak najmniej przetworzone,
• jedz wolno, przeżuwaj pokarm dokładnie,
• spożywaj posiłki w spokojnej atmosferze, nie łącz ich z innymi czynnościami (np. oglądanie tv).
U osób z wyłonioną kolostomią mogą pojawić się biegunki, zaparcia lub uporczywe gazy. Wówczas należy dostosować sposób żywienia, tak aby uniknąć tych problemów.
Biegunki
U osób z kolostomią o biegunkach mówimy wtedy, gdy chory oddaje stolec o zmienionej konsystencji powyżej 3 razy na dobę. W okresie występowania biegunek stosuje się produkty zapierające oraz obniżające perystaltykę jelit:
• pieczywo pszenne czerstwe, sucharki, wafle ryżowe, drobne makarony pszenne, kasza manna, kukurydziana, płatki ryżowe, ryż, ziemniaki i marchewka pod postacią puree,
• niedojrzałe banany, pieczone jabłka.
Owoce podajemy bez skórek i pestek, gotowane, pieczone, pod postacią galaretek, kisielu czy przecierów. W przypadku biegunek owoce lepiej tolerowane są, kiedy spożywamy je z dodatkiem ryżu, np. przecier z jabłka i wafle ryżowe, ryż z przecierem z bananów.
Należy zwiększyć ilość wypijanych płynów do 2,5–3 litrów na dobę. Przeciwbiegunkowe właściwości wykazuje napar z czarnych jagód oraz napar z rumianku i nagietka. Zalecane jest także popijanie kleiku z siemienia lnianego.
Niewskazane są produkty nasilające perystaltykę jelit:
• gruboziarniste, ciężkie pieczywo razowe, z ziarnami, otrębami, orzechami oraz grube kasze (gryczana palona, pęczak, ciemne odmiany ryżu),
• warzywa z dużą zawartością błonnika (warzywa naturalnie chrupiące jak rzodkiewki), szparagi, brokuł, por, cebule oraz warzywa kapustne,
• całkowitemu wykluczeniu z diety podlegają ciężkostrawne tłuszcze zwierzęce takie jak smalec, słonina, boczek, zapiekane żółte sery, zasmażki z dodatkiem tłuszczu, skwarki.
Zaparcia
U osób z kolostomią zaparcia rozpoznajemy, kiedy stolec oddawany jest rzadziej niż 3 razy na tydzień. Gdy wystąpi ten problem:
• zwiększ spożycie owoców i warzyw,
• zwiększ spożycie produktów bogatych w błonnik (grube kasze, brązowy ryż, makaron razowy, ciemne pieczywo, płatki owsiane górskie, otręby, owoce, warzywa),
• włącz do diety mleczne produkty fermentowane jak jogurt, kefir, maślanka,
• pij płyny w ilości 2-2,5 litra dziennie,
• unikaj produktów zapierających jak białe pieczywo, biały ryż, czekolada.
Gazy
Jeżeli chcemy zmniejszyć ilość wydalanych gazów i zapobiec przykremu zapachowi zaleca się zastosować następujące zmiany w sposobie żywienia:
• wolniejsze spożywanie produktów, dokładne gryzienie, nie rozmawianie podczas posiłków, ponieważ połykanie powietrza podczas spożywania pokarmów może przyczyniać się do nadmiernego powstawania gazów
• zmniejszenie spożycia produktów gazotwórczych: sery pleśniowe, groch, fasola, bób, por, kapusta, czosnek, cebula, szparagi, brokuły, grzyby, śledzie w pomidorach i oleju, produkty smażone na tłuszczu, napoje gazowane, napoje alkoholowe, piwo,
• włącz do diety jogurty naturalne, kefiry, maślanki,
• stosuj produkty, które pomagają niwelować przykre zapachy: pietruszkę, sałatę, żurawinę i sok żurawinowy.
Każdy pacjent powinien obserwować reakcje swojego organizmu na poszczególne produkty spożywcze i ocenić, które z nich wywołują dolegliwości, a które nie. Należy przy tym starać się, żeby dieta była różnorodna i bogata we wszystkie niezbędne dla zdrowia składniki odżywcze.
ZASADY ŻYWIENIA PACJENTÓW Z GIST
Nie ma wskazań do stosowania specjalnych diet u pacjentów z GIST.
W skutek leczenia imatynibem może dojść do nietolerancji laktozy (cukier mleczny) o charakterze wtórnym. Objawy to nudności, wzdęcia oraz biegunki.
Na czas leczenia oraz do około 4–8 tygodni po jego zakończeniu zachodzi konieczność wykluczenia z diety surowego mleka, a u niektórych chorych także pozostałego nabiału (jogurty, sery etc.).
W diecie bezlaktozowej jako zamiennik nabiału wykorzystujemy mleka bezlakotozowe, sery bezlaktozowe, a także produkty roślinne naśladujących nabiał – mleka roślinne wzbogacone w wapń (m. in. mleko migdałowe, owsiane, sojowe, ryżowe), jogurty sojowe, ser tofu. Jako zamiennik śmietany możemy stosować mleczko kokosowe. Uwaga: zdecydowanie odradza się łączenie soku grapefruitowego z imatynibem i sunitynibem, ponieważ zawarte w tym owocu substancje zaburzają prawidłowe działanie leków.
GPO 1/2016
Autor tekstu:
